گزارشی کوتاه شده از رادیو زمانه. متن کامل این گزارش
را با کلیک روی لینک مطلب می توانید مطالعه کنید. گزارشی خواندنی از یک اقدام
اجتماعی در امر کمک به نیازمندان، که بهره برداری رژیم از آن ، مورد توجه
قرار گرفته است.
*****************
۱بهمن ۱۳۹۴
چرا دیوار مهربانی این‌‌قدر مهم شده است؟
حدود یک ماه قبل، عکسی از دیوارهایی در
اصفهان و شیراز منتشر شد که یک چوب‌لباسی روی آن نصب شده بود و تعدادی لباس
زمستانی از آن آویزان بود. حالا عکس‌های مشابه‌ای از شهرهای زیادی در ایران منتشر شده است. نام این
دیوارها را گذاشته‌اند «دیوار مهربانی» و رویش نوشته‌اند: «نیاز داری بردار،
نیاز نداری بگذار.«
حالا خبرهای زیادی از افتتاح دیوارهای
مهربانی در شهرهای مختلف ایران منتشر می‌شود. خلاف روزهای اول، دیگر فقط مردم
نیستند که دیوار مهربانی می‌سازند، بلکه فرماندار و شهردار و مقام‌های محلی هم دست‌به‌کار
شده‌اند و مراسم افتتاح دیوار مهربانی را مانند مراسم کلنگ‌زنی یا افتتاح یک پروژه
بزرگ که حاصل زحمات چندین ساله است، برگزار می‌کنند.
رسانه‌ها هم کم نگذاشته‌اند. صداوسیما و
خبرگزاری‌های رسمی جمهوری اسلامی تا روزنامه‌های اصلاح‌طلب و هوادار دولت، همین‌طور
رسانه‌ها و وب‌سایت‌های خارج از کشور دیوار مهربانی را در صدر اخبار خود نگه داشته‌اند.
به عنوان نمونه، شبکه ماهواره‌ای جم، تیزر‌های
تبلیغاتی ویژه‌ای برای این دیوار ساخته و خبر از هفته‌ای به نام «مهربانی» می‌دهد.
برخی رسانه‌های خارجی هم دیوار مهربانی را
دستاویزی قرار داده‌اند برای نشان دادن تصویری مهربان و «نایس» از سرزمینی که بعد
از سال‌ها انزوا و مورد نامهربانی واقع شدن، حالا به آغوش جامعه جهانی بازگشته است.
...
جامعه‌شناسی که از ایران با رادیو زمانه گفت‌و‌گو
کرده است، در مورد دلایل گسترده شدن دیوارهای مهربانی می‌گوید: «بیش از همه می‌تواند
معلول یک اتفاق باشد. البته عوامل موثری هم وجود دارند. اول این‌که حاکمیت آن را تایید
می‌کند و خطری ندارد. چون کسی نمی‌پرسد که چه چیزی این همه نابرابری و در نتیجه
آدم نیازمند را به‌وجود آورده. خیریه هرگز این دست سوالات را نمی‌پرسد.»
او معتقد است حاکمیت حتی به گسترش این دیوار
کمک می‌کند: «انسان‌ها نیاز دارند راجع به خودشان احساس خوبی داشته باشند. در سطح
ملی هم حکومت تلاش می‌کند این احساس را که “ما خیلی خوب و باحال هستیم” تولید
کند. این که “ما بهترین ملت
جهانیم” از طریق تکرار این که “ما حساسیم، ما به هم کمک می‌کنیم، ما دست یکدیگر را
می‌گیریم” و … بازنمایی می‌شود. به همین دلیل فعالیت‌هایی که به این هدف کمک می‌کنند
ممکن است از طرف حکومت تشویق و حمایت شوند.»
این جامعه‌شناس معتقد است پدیده‌ای مثل دیوار
مهربانی، به‌خاطر این‌که در مورد ریشه‌های فقر نشانی غلط می‌دهد، مورد تایید و
تبلیغ حکومت است: «این پدیده وجود فقر را به شکل غلط و غیردقیقی به مسئولیت
فردی ما گره می‌زند. اگر این آدم‌ها لباس ندارند، چرا لباس ندارند؟ چون تو یک
دیوار مهربانی نساخته‌ای که لباس‌های اضافه‌‌آت را به این‌ها بدهی. نمی‌گویند چون تامین
اجتماعی وجود نداشته، چون دولت کارش را درست انجام نداده و …. عین همین را در
کمپین کم مصرف کردن آب می‌بینیم. مصرف خانگی سهم کوچکی از مصرف آب است، اما به
شکلی مسئولیت کم‌آبی یا نابه‌سامانی وضعیت آب را گردن تو می‌اندازد و احساس گناه
را گسترش می‌دهد. مسئولیت فقر و نابه‌سامانی اقتصادی می‌افتد گردن تک‌تک آدم‌های
جامعه. البته بی‌ربط نیست و قطعا آدم‌ها مسئولیت دارند. اما نه به این شکلی که در
اینجا بازنمایی می‌شود.»
...
این روزها خبر‌ها یا تصویر‌های مکرری در
ستایش دیوارهای مهربانی در رسانه‌ها منتشر می‌شود.
رقیه رضایی(روزنامه نگار) در مورد نقش رسانه‌ها
می‌گوید: «به نظر می‌رسد با توجه به توافق ایران با غرب و تغییر سیاست خارجه غرب
در قبال دولت ایران با توجه به شرایط منطقه‌ای، افکار عمومی جهان پیشرفته، نیازمند
شنیدن چیزهای خوب از جامعه ایران هستند و رسانه‌ها دست‌اندرکار ساختن این چهره خوب
و مهربان از ایرانند. در واقع حالا که باراک اوباما مردم ایران را مردمی اصیل و
بافرهنگ می‌نامد، باید این ادعا نمودِ عملی نیز داشته باشد. این‌گونه اخبار در جامعه
منفعل و فردگرای ما مخاطبان بیشتری نیز دارد.»
به گفته رضایی، درست است که ایده جالب است و
دیوارهای رنگی با جملات زیبا در کنار لباس‌های آویخته، احساسات انسان‌ها را هدف
قرار می‌دهد، اما بدون شک هیچ‌کس بدون خبری که در بی‌بی‌سی، دیلی‌تلگراف، دویچه‌وله
و … منتشر شد، در این وسعت از آن مطلع نمی‌شد.
دولت چوب‌لباسی!
هر چند دقیقا معلوم نیست دیوار مهربانی کجا و
توسط چه کسی راه‌اندازی شد، اما حالا دیگر برای افتتاح آن مردم و خبرنگاران و
مسئولان دولتی دور هم جمع می‌شوند.
جامعه‌شناس مقیم ایران در ادامه گفت‌و‌گو
درباره دیوار مهربانی رادیو زمانه می‌گوید: «دیوارهای مهربانی از کار
داوطلبانه مردمی، تبدیل به چیزی شده‌اند که برایش آیین ساخته‌اند و مسئولان دولتی
دخالت می‌کنند و تصور می‌کنند به عنوان متولی و مسئول، حالا کاری کرده‌اند. انگار
وظیفه دولت این است که شرایطی را فراهم کند تا آدم‌ها به همدیگر کمک کنند. دولت ترجیح
می‌دهد کار آسان‌تر را انجام بدهد و به جای این‌که مثلا مالیات بازار را وصول کند
و آن را صرف گسترش خدمات دولتی و تامین اجتماعی کند، چوب‌لباسی از دیوارها آویزان
کند»
به گفته او، هر چند باید از دادن حکم کلی
پرهیز کرد، اما گویا این مساله تبدیل به چیزی شده که نمایشش مهم‌تر از وجودش و
مراسم افتتاحش مهم‌تر از تداومش است. او می‌گوید: «چند دیوار مهربانی باید افتتاح
شود که مساله فقر در ایران حل شود و کسی بدون پوشاک نماند؟ کسی مخالفتی با این که
مردم به هم کمک کنند ندارد، اما مشکل این است که به این بهانه از قدرت سیاسی سلب مسئولیت
شود.»
